بررسی اندیشه سیاسی و اقتصادی میرزا ملکم خان در روزنامه قانون

چکیده اصلاحات به معنای اصلی خود اولین بار در زمان قاجار مطرح شد. این دوره که مصادف با پیشرفت مغرب زمین در حوزه علوم جدید و صنعت بود. بالعکس، در ایران عصر واگذاری امتیازات بود. که این قضیه باعث می شد توسعه در ایران آن روز، توسعه ای وابسته باشد. و چون سرمایه گذاری به معنای کمتر از واقع آن هم وجود نداشت، مملکت رو به سوی انحطاط می نهاد. ناتوانی دولت قاجار تا حد زیادی ناشی از وضعیت بحران مالی بود که تقریباً در تمام طول حکومت قاجار ادمه یافت. این بحران و تلاشهای نومیدانه متعاقب آن، استقراض خارجی، واگذاری امتیازات به بیگانگان، کاهش ارزش پول و سوء استفاده و فساد ناشی از فروش و حراج مناصب بر آتش نارضایتی افزوده بود. از طرفی نظام اداری و سیاسی کشور وضع نابسامانی داشت. شماری از روشنفکران و اندیشمندان با مقایسه تطبیقی ایران و اروپا، الزام ایجاد تحولاتی همانند آنچه در جهان رخ داده بود را برای ایران احساس می کردند. میرزا ملکم یکی از همین افراد بود که ضمن تحصیل در اروپا با اصول دموکراسی و اصلاحات سیاسی و اقتصادی آن دیار آشنایی پیدا کرده و عدم این روند را در ایران و دربار ناصرالدین شاه به شدت احساس کرد. وی در طی بدنامیش بخاطر امتیاز لاتاری و در نتیجه عزل از کلیه مناصب، دست به نوشتن روزنامه قانون زده، در این روزنامه اصول و روش هایی در زمینه حکومت، مقام سلطنت، وضع و اجرای قانون و راهکار های اقتصادی ارائه داد و در کل همه این اصول را در قالب قانون قابل اجرا می دانست. نوشته های ملکم بر افکار کسانی که با افکارش آشنایی داشتند و حتی بر ذهن برخی درباریان اثر گذار شد. به نحوی که اندیشه ها را در راستای پیشبرد جریان انقلاب مشروطیت جهت داد. کلید واژه ها: روشنفکر، میرزا ملکم خان، روزنامه قانون، قانون، امتیاز لاتاری، ناصرالدین شاه.